Loading...

ADAKALE









donen dunya dunya Dünya animasyonları 
irfgzr2 ile ilgili görsel sonucu

İRFAN GEZER

 

 

 

 
ADAKALE
("Macaristan'ın kilidi ve Sırbistan ve Romanya'nın anahtarı")
      Adakule,16. yüzyıldan beri aralıklarla Osmanlı’nın yönetiminde idi.Bugünkü Romanya
topraklarında yer alan ve o zamanlar  Tuna nehri üzerinde  Romanya
ile o zamanlardaki Yugoslavya arasında, yaklaşık 600 Türk nüfusun yaşadığı 1500
metre uzunluğunda 400 metre genişliğinde, küçücük bir adaydı. Bu adanın eski
adı Caroline Adası, Romence adı Yeni Orşova idi. Osmanlı Devleti’nin 
kaybettiği 93 harbi sonrası Balkanlardaki sınırlarımızın belirlendiği 1878
Berlin Kongresi görüşmelerinde bu küçücük ada resmen unutulur ve böylece
Adakale'nin Lozan'a kadarki benzersiz serüveni başlamış olur.




Çevresi boşaltıldığı halde Osmanlı
sınırları dahilinde kalmaya devam eden

Adakale'ye İstanbul'dan nahiye müdürü ve kadı tayinine devam edilir. Hatta II.

Meşrutiyet parlamento seçimlerinde, bugünkü hükümetlerin yıllardır

başaramadığını başaran o zamanki hükümet adaya  "ikinci

seçmenleri"ni (müntehib-i sâni) göndermeyi dahi ihmal etmemiş ve adanın

Osmanlı sistemi içinde olduğunu bir kere daha göstermiştir. Ada, 12 Mayıs

1913'te Avusturya-Macaristan tarafından işgal edildi ve Macaristan kısmına

bağlandı ancak ne Osmanlı Devleti ne de Türkiye Cumhuriyeti bu ilhakı kabul

etmedi.  İsmet İnönü hatıralarında, Adakale konusunu  şöyle 

anlatacaktır:




 

 

 


`Bir mebusun hatırlatması üzerine,

Tuna nehri içinde bulunan Romanya elindeki Adakale`nin de kurtarılması lazım

geldiğini karar altına aldık. Adakale, Berlin Muahedesi`nde unutulmuş ve

bizde kalmıştı. Bu sefer de kurtarılması karara bağlandı.`





Yıl 1923. Türk tarafının Lozan temsilcisi

İsmet İnönü bir yanda İngiliz baskısı diğer yanda TBMM’nin baskısıyla

görüşmelerde oldukça bunalmıştı. Ankara’dan gelen gizli telgraf onu rahatlatmış

ve görüşmelerin tıkanmasına neden olan Adakule Romenlere bırakılmıştır.

















1960 sonuna kadar yaklaşık bin Türkün

yaşadığı adada,  bir cami, küçük bir kale, Pazar yeri ve de açık ateşte

pişirilen dibek kahvelerini tadıyla meşhur kahvehaneler vardı. Adakale’nin

lokumu da çok meşhurdu.  Adada yaşayan Türkler, tütün ekimi, balıkçılık ve
de kayıkçılıkla geçiniyorlardı. Adakale’de Miskin Dede, Eren Dede, Tezveren

Dede türbeleri vardı. .



 
 






 
Adakale kartpostalı.




Tuna üzerinde, Romanya, Macaristan ve Sırbistan'ın ortasında yer alan stratejik önemdeki Adakale, sular altında kalana
kadar Türk nüfusu barındırmıştır
.







Unutulan bu Türk adasının farkında 1967’de

yeniden vardık, çünkü Romanya, Yugoslavya ile ortaklaşa olarak yapacağı

Demirkapı (Iron Gates) barajının yapımı için ada boşaltılmıştı.  

 
Ada

boşaltılırken, yaşayan Türklerin bir bölümü Romanya’nın  Köstence

(Costanze) kentine yerleştirilirken, bir bölümü de 13 Eylül 1967’de Romanya’yı

ziyaret eden devrin başbakanı Süleyman Demirel’in girişimleriyle Türkiye’ye

yerleştirildi.   

 
 

 
1965 yılından sulara gömüldüğü 1972’ye

kadar UNESCO desteği ile Adakale’deki bazı kültürel objeler Tuna’daki Şimian

Adası’na taşınmıştır.

 
 Artık Tuna’daki son Osmanlı adası sular

altındaydı...





 

                     

 
   
 

adakale2.jpg


 

 

Şimian adasında

bir Adakale müzesi kurulmuştur. Günümüzde bir Türk firması, Romanya hükümetinin

de yardımlarıyla Şimian adasında Adakale’yi yeniden inşa etmek için çalışmalar

yapmaktadır. İstanbul’dan da gemi işleyecekmiş...


 

adakale3.jpg

 

 

Eugenia Popescu - Judetz'in Adakale halk

kültürü üzerine araştırmaları 2006 yılında Türkçe'ye çevrilerek Adakale adıyla

yayınlanmıştır. Yönetmenliğini ve senaristliğini İsmet Arsan'ın yaptığı

"Kayıp Yurdun Ağrısı, Adakale" adlı belgesel film 2008 yılında

çekilmiştir.

 

 


 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Macaristan sinirlari içinde Tunanehri üzerinde bir adaydı. nufusunun tamamına yakını Türktü
. sonra hapishane oldu ve bir barajın suları altında kayboldu
 

 

 

 


Örnek Sokak 1a, 12345 Örnekşehir
0.535 607 5459