PROJE
HAZIRLAMA TEKNİKLERİ
PROJE NEDİR?
Belirli bir yerde, belirli bir zaman diliminde, belirli kaynakları kullanarak, belirli bir hedefe ulaşmak için, yapılan faaliyetlere PROJE ÇALIŞMALARI, bu çalışmaların mevcut alternatifler arasından en iyisini seçecek şekilde formüle edilmiş şekline ise, PROJE denir.
Proje:öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak istedikleri bir alan veya konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunmaları amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmaları ifade eder.
Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı, aşamanın bitiminde öğretmen tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini yeterince yerine getirmeyen öğrencilerin bireysel özelliklerine de dikkat edilerek gerekli önlemler alınır.
Projeler ve performans görevleri, önceden belirlenen ölçütlere göre hazırlanan değerlendirme ölçeği veya dereceli puanlama anahtarına göre değerlendirilir. Öğrenciler, çalışmalarında yararlandıkları kaynak veya kişileri de belirterek öğretmenin belirleyeceği süre içinde çalışmalarını verirler. Projeler verildikleri dönemde değerlendirilir .
PROJELERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1-Her proje bir ihtiyaçtan doğar ve bu ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak tasarlanır.
2- Proje belirli bir zaman aralığında ve mekanda gerçekleşir.
3-Proje belli girdiler (mal ve/veya hizmet) kullanır ve belli çıktılar (mal ve/veya hizmet) üretir.
4- Proje alternatif projelerin kullanabileceği kaynakları tüketir.
İYİ BİR PROJENİN ÖZELLİKLERİ
Spesifik
Ölçülebilir
Gerçekçi
Ulaşılabilir
Süresi belli
HER FİKİR BİR PROJE MİDİR?
Hayır, değildir. Bir fikrin proje olabilmesi için aşağıdaki sorulara cevap verebilecek olgunluğa erişmiş olması gerekmektedir.
1-Nerede uygulayacaksınız?
2-Ne kadar sürede bitireceksiniz?
3-Belirlediğiniz yer ve sürede gerçekleştireceğiniz faaliyetler için ne kadar mali kaynağa ihtiyacınız var?
4- Belirlediğiniz yerde ve sürede hangi faaliyetleri gerçekleştireceksiniz?
NEDEN PROJE HAZIRLANIR?
*Eğitim ortamlarını zenginleştirmek,
• Mesleki bilgiyi artırmak,
• Belirli alanlarda deneyim kazanmak,
• Bilgi ve deneyimi paylaşarak artırmak,
• Teknolojik gelişmeleri ve yeni yöntemleri izlemek, kullanmak,
• Yeni iş fırsatları yaratmak,
• Sosyal ihtiyaçları karşılamak,
• İş alanı yaratmak.
PROJE DÖNGÜSÜ YÖNETİMİ (PCM) NEDİR?
Bir proje fikri geliştirirken kullanılan yöntemlerden biri de “Proje Döngüsü Yönetimidir.”
(Project Cycle Management-PCM)
Bir projenin fikir olarak doğuşundan hazırlanmasına, analizine, onaylanmasına, uygulanması ve işletmeye alınmasına ve nihai olarak Uygulama sonrası değerlendirilmesine kadar geçen aşamaların bütününe Proje Döngüsü, bu döngü çerçevesinde yapılan faaliyetlerin bütününe ise Proje Döngüsü Yönetimi denmektedir.
Plan ve Program Aşaması
• Bu aşamada proje yapacak kuruluşun proje çalışmalarına esas olacak makro planları yapılmalıdır. Bu kapsamda;
• Uluslararası, ulusal ve sektörel öncelikler, hedefler, politikalar, kısıtlar ve
fırsatlar belirlenmeli,
• Finansör ve/veya yardım yapan kuruluşların öncelikleri de dikkate alınarak
kurumsal hedef ve politikalar oluşturulmalı,
• Kurumsal hedef ve politikalara ulaşmayı sağlayabilecek plan ve programlar
hazırlanmalıdır.
PDY – Proje Oluşturma/Geliştirme Aşaması
Proje çalışmaları esas itibarıyla, yatırım olanaklarının araştırılıp proje fikirlerinin derlendiği, değerlendirildiği, ön elemeye tabi tutulduğu ve proje önerilerinin hazırlandığı bu aşama ile başlar;
Proje Fikirlerinin Kaynakları
• Kalkınma Planları
• Sektörel Planlar
• Hükümet Programları
• İhtiyaçlar
• Sektör Araştırmaları
• Bölgesel Araştırmalar
• Pazar Araştırmaları
• Uluslararası Anlaşmalar
• Yardım ve Hibeler
• Yerel Kişi ve Kuruluşlar
• Sivil Toplum Örgütleri
• Politikacılar
Çeşitli kaynaklardan yararlanılarak belirlenen proje fikirleri bir ön elemeye tabi tutulmak zorundadır. Bu amaçla, bu fikirler üzerinde yapılabilirlik, amaçlara uygunluk, ve maliyet konularında özet çalışmalarla ön eleme yapılır.
Proje Hazırlama Aşaması
Bu aşamada gerekiyorsa öncelikle ön proje raporları hazırlanır. Ön proje raporlarının değerlendirilmesini takiben seçilen projeler için nihai projeler hazırlanır.
Nihai proje raporlarının formatı, projeye bağlı olarak sektörden sektöre ve projenin sunulacağı kuruluştan kuruluşa farklılık gösterir.
Endüstriyel projelerin formatı detaylı bir arz/talep araştırmasını içerir ve daha çok ekonomik ve ticari değerlendirmeye imkan tanıyacak şekilde dizayn edilir. Bu tür raporlar yaygın olarak Fizibilite Etüdü olarak adlandırılır.
1980’lerden itibaren klasik fizibilite etütlerinin yerini, Mantıksal Çerçeve Yaklaşımına dayalı özellikle katılımcılığı ön plana çıkaran ve atölye çalışmalarıyla yürütülen proje planlama teknikleri almıştır. En yaygın kullanılan teknikler şunlardır;
• Amaca yönelik Proje Planlaması (Objectives – Oriented Project Planning (ZOPP)
• Katılımcı Kırsal Değerlendirme (Participatory Rural Appraisal)
• Toplumsal Cinsiyet Analizi (Gender Analysis)
• Yararlanıcı Analizi (Beneficiary Assesment)
Klasik Fizibilite Etüdü Ana Hatları
1. Genel Bilgiler
2. Projenin Tanımı ve Kapsamı
3. Piyasa Araştırması
4. Hammadde Etüdü
5. Yer Seçimi
6. Kapasite Seçimi
7. Teknoloji Seçimi
8. İşletme Organizasyonu
9. Proje Uygulama Programı
10. Yatırım Tutarının Hesaplanması
11. İşletme Dönemi Gelir ve Giderlerinin Hesaplanması
12. Proje Finansmanı ve Finansal Değerlendirme
13. Proje Değerlendirme
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
Farklı seviyelerdeki hedefler arasındaki sebepsel ilişkiyi kuran, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının kontrol edildiği ve proje kontrolü dışında kalan ve başarıyı etkileyecek risklerin dikkate alındığı proje analiz, planlama ve uygulama aracıdır.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ile proje planlama 4 temel başlangıç analizine dayanır:
Paydaş Analizi
Sorun Analizi
Hedef Analizi
Strateji Analizi
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
• Projenin neden gerçekleştirildiği (Projenin Kapsamı)
• Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler)
• Projenin bunu nasıl başaracağı (Faaliyetler ve Araçlar)
• Projenin başarısı için hangi dışsal faktörlerin önemli olduğu (Varsayımlar)
• Projenin başarısının değerlendirilmesi için gerekli bilginin nereden bulunacağı
(Doğrulama Kaynakları)
• Projenin maliyetinin ne olacağı (Bütçe)
• Projenin başlayabilmesi için hangi unsurların yada şartların
gerçekleştirilmesinin gerektiği (Ön koşullar)
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı Adımları
1. Paydaş (İlgili Taraflar) Analizi
2. Sorun Analizi
3. Hedef Analizi
4. Strateji Analizi
5. Mantıksal Çerçeve Matrisinin Hazırlanması
6. Faaliyet Planı
7. Bütçe
Paydaş Analizi
– Önemli proje taraflarının, hedef grup ve projeden fayda sağlayacakların
belirlenmesi ve tanımlanması; ilerde hangi sorunlar ortaya çıkacak ve hangi
potansiyeller kullanılabilecek
Paydaş Analizinin aşamaları
• Temel grupları/kişileri tanımlama,
• Yararlanıcılar, uygulayıcılar, vs. sınıflandırma
• Karakteristik özelliklerini belirleme ve analiz etme
• Proje açısından sonuçları tanımla
Sorun Analizi
Ana sorunların, sınırlamaların ve olanakların tanımlanması ve sebep-sonuç ilişkilerinin
belirlenmesi
Sorun Analizi Nasıl Yapılır?
• Katılımcıların bakış açılarından sorunlar formüle edilir.
• Konuyla ilgili tüm sorunların ortaya çıkıp çıkmadığı incelenir.
• Ortaya çıkanların önemli sorunlar olduğu konusunda görüş birliği oluşturulur.
• Bir başlangıç sorunu seçilerek, sorunlar sebep-sonuç ilişkisine göre hazırlanan
sorun ağacıyla gösterilir.
Hedef Analizi
Tanımlanan sorunlardan amaçların oluşturulması ve araç-sonuç ilişkilerinin belirlenmesi
Nasıl Yapılır?
• Sorun ağacındaki sorunlar pozitif olarak yeniden ifade edilir
• Sorun ağacıyla karşılaştırılır ve yapılması gerekenler veya başarılması gerekenler yeniden ifade edilir
• Gerçekçi bir şekilde revize edilmesi gereken ve/veya ekleme/çıkarma yapılması gereken hususlar tamamlanır
• Bağlantıların tutarlı olmasına dikkat edilerek Hedef Ağacı oluşturulur
Strateji analizi
Amaçları gerçekleştirecek farklı stratejilerin tanımlanması ve en uygun stratejilerin seçilmesi ve proje kapsamının belirlenmesi (genel amaç ve proje amacı)
Nasıl Yapılır?
• Hedef ağacından arzu edilmeyen amaçlar elenir.
• Bir proje oluşturacak olası alternatif stratejiler ortaya konur.
• Bir veya birden fazla strateji seçilir.
• Belirlenen kriterlere (maliyet, aciliyet, politik durum vb.) göre optimum stratejinin hangisi olduğunu konusunda değerlendirme yapılır.
• Projeyi oluşturacak stratejiye karar verilir.
• Proje Genel Amacı ve Proje Amacı net olarak ifade edilerek, projenin kapsamı belirlenir
Mantıksal çerçeve matrisinin hazırlanması
Proje\program yapısının tanımlanması, aralarındaki iç mantıksal tutarlılığın test edilmesi, amaçların ölçülebilir şekilde formüle edilmesi ile araçların ve maliyetlerin genel olarak tanımlanması
Faaliyet planı
Faaliyetlerin sıralarının ve birbirlerine bağımlılığının belirlenmesi; sürelerinin tahmin edilmesi
ve kilometre taşları belirlenerek sorumlulukların dağıtılması
Bütçe
Faaliyet planından hareketle girdilerin belirlenmesi ve bütçenin hazırlanması
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ile Proje Önerisi Ana Hatları
1. Proje Özeti
• Projeyi yürüten kuruluş
• Projeyle ilgili taraflar
• Projenin geçmişi
• Projenin
• Genel Amacı
• Hedefi
• Çıktıları
• Maliyeti
2. Sorunun Belirlenmesi ve Tanımlanması
• Ülke, bölge, sektör, topluluk hakkında temel bilgiler
• Sorunun tanımı
• Sorunun ciddiyeti hakkında açık bilgi
• Sorunun nedenleri
• Sorunu çözmeye yönelik mevcut yerel çabalar
• Başka yerlerdeki çabalar hakkında bilgi ve deneyim
• Neden yeni bir projeye ihtiyaç duyulduğunun özeti
• Önerilen çözümün neden uygun olduğu
• Diğer alternatiflerin belirtilip neden bunların kullanılmadığının anlatılması
3. Önerilen Proje
• Projenin kısa tanımı
• Müdahale Mantığı
• Genel Hedef
• Proje Amacı
• Çıktılar (Sonuçlar)
• Faaliyetler
• Varsayımlar
• Göstergeler
4. Uygulama Planı
• Uygulama için önerilen zamanlama
• Proje Uygulama Planlama (Operasyon Planı)
• Kritik Faaliyetler
5. Yönetim ve Personel
• Proje Yönetimi ile ilgili idari yapı
• Çeşitli üst düzey görevlilerin işlev ve sorumlulukları
• Personel ve işe alma ihtiyaçları
6. Bütçe
• Bütçe Özeti
• Proje girdilerinin tanımı ve maliyetleri
• İşletme dönemi gider ve gelirlerinin tanımları ve tutarları
7. Projenin Finansmanı
• Finansman kaynakları
• Finansman miktarı ve maliyetleri
• Ortaya çıkabilecek maliyetler için uzun dönem finansman planı
8. Sonuç ve Öneriler
Proje Analizi Aşaması
Proje Analizi projenin planlama aşamasında çeşitli açılardan yapılabilir olup olmadığının incelenmesi amacıyla yapılmaktadır.
Proje Analizi ile yapılabilirlik açısından birden fazla projeler arasında öncelik sıralaması
veya tek bir projenin reddi veya kabulü yapılır.
Proje Analiz Teknikleri
• Pazar/Talep Analizi
• Teknik Analiz
• Kurumsal Analiz
• Çevresel Analiz
• Sosyo-kültürel Analiz
• Katılımcılık
• Finansal Analiz
• Ekonomik Analiz
• Sosyal Analiz
Proje Onayı ve Finansman Aşaması
Proje Analizi neticesinde yapılabilir olmasının belirlenmesini takiben projenin
onaylanması ve gerekli finansmanın sağlanması aşamasına geçilir.
Proje finansmanı öz kaynaklardan karşılanacaksa, projenin onayı kuruluşun üst yönetim
organı (genellikle yönetim kurulu) tarafından yapılır ve projenin uygulaması
aşamasına geçilir.
Proje finansmanın kısmen veya tamamen yabancı kaynaklarla kredi ve/veya hibe şeklinde
karşılanması durumunda proje, finansmanı sağlayan bu kişi ve kuruluşlarca da
değerlendirilir.
Yabancı kaynak kullanılması durumunda projenin finansmanını sağlayan tarafların
projeyle ilgili beklentilerinin proje önerisinde yer almış olması gerekir.
Bu beklentiler ticari bir banka veya kuruluş için genellikle projenin karlılığı ve
kullanılan kredinin geri ödenebilirliğidir.
Dünya Bankası ve UNDP gibi uluslararası kuruluşlar ise hibe yada kredi yoluyla finanse ettikleri projelerden karlılığın yanında genellikle başka beklentileri de olur. Bu nedenle projenin, ilgili tarafların bu taleplerinin dikkate alınarak hazırlanması gerekir.
Diğer taraftan, proje analizinin finansör kuruluşun kriterleri dikkate alınarak yapılması ve değerlendirmenin proje raporuyla beraber ilgili taraflara sunulması gerekmektedir.
Proje Uygulama ve İzleme Aşaması
Proje Uygulama Aşamasında proje raporu tamamlanmış, analiz edilmiş, ilgili taraflardan onay almış ve finansmanı sağlanmış projelerin fiziki olarak gerçekleştirildiği aşamadır.
Bu aşama proje raporunda yer alan uygulama planına bağlı olarak yürütülmelidir. Projelerin planlanan parametrelerle tamamlanarak amacına ulaşabilmesi, gerçekçi bir şekilde hazırlanmış uygulama planına ve bu planın gereken önem ve ciddiyetle uygulanmasına bağlıdır. Proje uygulama planı için kullanılan
teknikler aynı zamanda uygulamanın izlenmesi amacıyla da kullanılırlar.
Proje Uygulama
Planı Teknikleri
•
GANTT Şeması (Termin Planı)
•
CPM (Kritik Yol Metodu)
•
PERT (Program Değerlendirme ve İnceleme Tekniği)
PDY – Uygulama
Sonrası Değerlendirme Aşaması
Proje
hazırlama ve uygulama çalışmalarında en az dikkate alınan hatta hiç yapılmayan
aşamadır.
Uygulama
sonrası değerlendirme projenin tamamlanması ve işletmeye alınma aşamasıyla
ortaya çıkan sonuçlar ile planlananlar arasındaki farklılıkların ortaya konması
amacıyla yapılmalıdır. Ancak bu
değerlendirmenin,
projenin uygulamasını yapan kişi ve birimlerden bağımsız, farklı kişilerce
yapılması gereklidir.
Projeye
kredi ya da hibe yoluyla finansman desteği sağlayan kuruluşlar tamamlanma
sonrası değerlendirmeye, ilerideki kredi politikalarına ışık tutması sebebiyle
oldukça önem verirler.
Bu
tür bir değerlendirmenin iki temel amacı vardır:
1-
Projenin tamamlanması ile ulaşılan sonuçların verimlilik, mal ve hizmet
üretimi, ulaşılmak istenen amaç ve hedef grup gibi projeyle yaratılmak istenen
etkiler açısından değerlendirilmesi,
2-
Gelecekte kuruluşun plan ve programlarının hazırlanması ile benzer ya da farklı
proje uygulamaları için ders çıkarılması.
Projelerin
planlaması ve yürütülmesi, “Proje Döngüsü” adı verilen ve birbirini takip eden
6 aşamada gerçekleştirilir.
1-Proje
fikrinin oluşması
2-
Analiz-inceleme
3-
Planlama
4-
Finansman
5-
Uygulama
6-
Değerlendirme
1- Proje
Fikrinin Oluşması: İhtiyacınız ve amaçlarınıza istinaden projeye ilişkin ilk
fikirlerin
ortaya
konduğu tasarım aşamasıdır.
2- Proje
Fikrinin Analizi/ İncelenmesi: Projenin teknik ve operasyonel açıdan
detaylı olarak
tasarlandığı
aşamadır.
3- Planlama/ Ön
Değerlendirme: Tasarımı tamamlanmış olan projenin teknik, mali, sosyal,
kurumsal,
çevresel faktörler açısından tutarlılığının, bütünselliğinin ve işlevselliğinin
değerlendirildiği
aşamadır.
4- Finansman: Proje
önerisinin yazılması ve finansmanın sağlanması aşamadır.
5- Uygulama: Projede
öngörülen faaliyetlerin hayata geçirilmesi, izlenmesi, denetlenmesi ve
değerlendirilmesi
aşamasıdır.
6- Değerlendirme:
Proje
sonuçlarının gözden geçirilmesi ve değerlendirilmesi aşamasıdır.
BİLİMSEL PROJE
HAZIRLAMANIN BASAMAKLARI
Bilimsel proje çalışması merak ve gözlem ile başlar. Çevremizde pek çok varlık
var ve çevremizde pek çok değişiklik oluyor. Bu varlıkları ve değişiklikleri
merak ederiz. Gökyüzü nasıl oluşmuş? Neden mavi? Gökyüzünde neler var? Geceleri
yıldızlar parlıyor, ama her gece aynı yıldızlar olmuyor. Neden? Yıldızlar nasıl
yer değiştiriyor? Sonra merak ettiklerimizle ilgili gözlemler yapmaya başlarız
ve kendimizi bilimsel proje hazırlarken buluruz. Ama yaptığımız çalışmanın
bilimsel olması için yapmamız gerekenler, sırasıyla uygulayacağımız basamaklar
var. İşte bunlar:
1. Projenin
konusunu seçmek
Projenizi
ilgilendiğiniz, üzerine düşündüğünüz, merak ettiğiniz konular üzerine seçin.
Aklınıza pek çok fikir gelebilir. Bunları not edin. Hemen karar vermeyin.
Bunların arasında sizin en güzel yapabileceğinizi, en merak ettiğiniz seçin. Bu
proje sadece sizin seçeceğiniz konuda bilgili olduğunuzu göstermeyecek.
Unutmayın, sizin bir sorunuz var. Bu sorunun cevabını vermek için bilimsel bir
proje hazırlıyorsunuz.
2. Bilgi
toplamak
Projenin
konusunu belirledikten sonra konunuzla ilgili kitaplardan, dergilerden,
internetten, insanlardan ve kurumlardan bilgi toplayın. Bilginin yazılı olması
gerekmiyor. Konunuzla ilgili fotoğraf, asetat, saydam, model, afiş ve
bulabileceğiniz her türlü malzemeyi toplayın. Projenizi en iyi nasıl
sunabileceğinizi düşünün.
3. Bilimsel yöntem
Sizin bir sorunuz, merak ettiğiniz bir şey var. Projenizin amacı nedir? Ne
bulmaya çalışıyorsunuz? Sorunuzun cevabı ne olabilir? Varsayımda yani ön
tahminde bulunun. Varsayımınızı gösterecek deneyler nasıl olabilir, hangi
malzemeleri kullanabilirsiniz, hangi ölçümleri yapabilirsiniz?
4. Kontrollü deney yapmak ve sonuçları
kaydetmek
Tasarladığınız deneyi kontrollü olarak yapın. Kontrollü olarak ve belirli
bir işlem sırası izlenerek laboratuarda tekrarlanan gözlemlere kontrollü deney
denir. Deneyi yaparken tüm gözlemlerinizi, tüm düşünceleriniz not edin. Tüm
notlarınız, çalışmanız bittikten sonra her şeyi toparlamanızı kolaylaştıracak,
ayrıca eğer bir hata yaparsanız, hatanızın nerede olduğunu gösterecektir. Hata
yapmaktan korkmayın. Bugün bilimin bize gösterdiği buluşlar ve keşifler uzun
uğraşların sonunda, tekrar tekrar deneme ve yine yılmadan tekrar deneme ile
gerçekleşmiştir. Bilim sabır ve özveri gerektirir. Bundan da korkmayın. Eğer
bilimsel yöntemi doğru şekilde uygularsanız mutlaka bir sonuca ulaşırsınız.
5. Grafikler,
Tablolar, Çizimler, Modeller
Ne
oldu? Bulduğunuz sonuç nedir? Sonuçlarınızı grafikler, tablolar, çizimler yolu
ile gösterin. Bulduğunuz sonucu gösterecek maketler (modeller) de
yapabilirsiniz.
6. Yaptığını
Göster
Çalışmanız
basit ve düzenli olmalı ama bir şeyin aynısı olmamalı. Yaptığınız maket, deney
insanların anlayabileceği şekilde düzenlenmeli, ayrıca yaptığınız çalışmaya
eğlence de katabilirsiniz. Bunu, renkleri kullanarak, insanları şaşırtacak,
eğlendirecek düzenlemelerle yapabilirsiniz. Buradaki yaratıcılık size kalmış.
Kullandığınız bilimsel yöntemi gösterin.
7. Rapor Yazma
Projenizin öyküsünü anlatın ne yapmak istediniz ve nasıl yaptınız? Bilimsel
bir projenin raporu da belirli kurallara ve belirli sıraya göre yazılır. Bu
kurallara ve sıraya uymalısınız.
8. Sunuş
Bilimsel bir projenin mutlaka sunuşu yapılır. Siz de projenizi
arkadaşlarınıza, öğretmenlerinize, ailenize, jüriye ve tanımadığınız pek çok
insana sunacaksınız. Bu yüzden heyecanlanmamak elde değil. Projeyi sunuş
pratikleri yapın. Bir arkadaşınıza, ailenize, öğretmeninize sunun, bunu bir kez
yaptıktan sonra daha rahat edeceksiniz. Ayrıca unutmayın konunuzu en iyi siz
biliyorsunuz.
BİLİMSEL PROJE
RAPORU NASIL HAZIRLANIR
Rapor
seçtiğiniz konu hakkında yaptığınız her türlü araştırmanın özetidir.
Başlangıçtan bitişe, bütün projenin toplanan ve gözlenen bilgilerini içerir.
Rapor kolay anlaşılır ve düzenli olmalıdır. Konuyla ilgisi olmayan bir insan
raporunuzu okuduğunda, sırayla neyi neden ve nasıl yaptığınızı, sonunda ne
bulduğunuzu ve nasıl değerlendirdiğinizi anlayabilmelidir. Bilimsel projenizi
bir stant düzenleyerek, seyircilere sözlü olarak sunacaksınız. Rapor
standınızdaki yazılı sunumuzdur.
Eğer projeniz boyunca düşündüğünüz, planladığınız ve yaptığınız her şeyi
düzenli olarak yazdıysanız, yani günlük tuttuysanız rapor yazmak çok kolaydır.
Mümkünse raporunuzu bilgisayarda yazın ve bir dosyada sunun. Ya da el yazınızla
bir deftere yazın. Genellikle raporlar 5-30 sayfa uzunluğundadır. Satır
aralarında boşluk bırakılır.
Bilimsel raporlar şu bölümleri içerir:
1. Başlık: Başlık bölümü 2 şekilde
düzenlenebilir. Eğer projenizle bir yarışmaya girecekseniz, jürinin objektif
değerlendirme yapması için, başlık bölümünde sadece projenizin adı yer alır.
Diğer türlü projenizin adı, sizin adınız soyadınız, unvanınız ve projenin
başlangıç-bitiş tarihi başlık bölümüne yazılır.
2. İçindekiler: İkinci bölüm
raporunuzdaki ana başlıkları ve bunların bulunduğu sayfaları bildirir.
3. Özet: Bu bölümde projeniz ana
hatlarıyla çizilir. Özet bir sayfadan fazla olmaz. Her şey bir sayfayı
geçmeyecek şekilde, kısa ve öz olarak açıklanır. Projenin adı, amaç kurulan
varsayım, kısaca kullanılan metot ve bulunan sonuçlar yazılır. Genellikle
özetin bir kopyası jüri üyelerine verilir. Bu şekilde jüri üyelerinin
yapacağınız sunuş hakkında bir fikri olur.
4.Giriş: Giriş bölümü bu projeyi
neden seçtiğinizi ve projenin amacını ifade eder, araştırmanızla ilgili
varsayımınızı bildiririsiniz. Projenizi seçmenin bir nedeni vardır. Bu merak
ettiğiniz ve hakkında soru sorduğunuz bir konudur. Sorduğunuz soruyu
araştırarak cevaplamaya çalışırsınız. Sorunun cevabını önceden tahmin etmek ile
siz bir varsayım kurmuş olursunuz.
5.Yöntem-Araştırma: Eğer projeniz
deney içeriyorsa, deneyin amacını, kullandığınız malzemeleri, deneyin
yapılışını madde madde yazmalısınız. Eğer araştırma ise, konuyla ilgili
bilgiler vermelisiniz.
6.Sonuç-Değerlendirme: Deney
yaptıysanız, bulduğunuz sonucu, varsayımınızın doğrulanıp doğrulanmadığını,
soru sorduysanız, cevabı bildirirsiniz. Bulduğunuz sonuç hakkında değerlendirme
yaparsınız. Araştırma yaptıysanız araştırmanın sonucunu ve değerlendirmesini
yazarsınız. Bu bölümde de tablolar, şekiller, grafikler, resim ve fotoğraflar
kullanabilirsiniz.
7.Kaynaklar: Projeniz boyunca
kullandığınız tüm kaynakları bu bölümde yazacaksınız. Kaynaklar kitap, dergi,
ansiklopedi gibi yazılı olabilir. Yazılı kaynaklarda kaynağın adı, yazarları,
kaynağı hangi kurumun bastığı ve basım tarihi bildirilmelidir. Cilt ve sayfa
numarası da konulur. Kaynak olarak internet kullandıysanız, internet adresini
belirtmelisiniz. Kaynak, kişi de olabilir. Kişinin adını, unvanını ve bulunduğu
kurumu yazmalısınız.
8.Katkıda Bulunanlar: Projenin
tamamını tek başınıza yapmış olabilirsiniz. Ama fikir alırken, deneyi yaparken
ya da malzemeyi temin ederken bazı yardımlar almış olabilirsiniz. Bu bölümde
aldığınız yardımlar için, kişilere teşekkür etmelisiniz.
