İRFAN GEZER
TARİH ALANINDAKİ MESLEK GÖREV VE TANIMLARI
A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ
Tarihin konusu tabiatı gereği insandır. Tarihçi sadece
fikirlere ilgi duymayıp, bu fikirlerdeki duygu ve heyecanın köküne
de inmelidir. Tarihçinin toplum psikolojisini de gözden uzak
tutmaması gerekir.
Tarih insanlara, doğru sonuçlara varmaları için yön verir. Fertlerin ve toplumların
nereden geldiklerini, ne olduklarını bildirir. İnsana doğru değerlendirme yapmayı öğreten
tarih, onu çağdışı olmaktan kurtarır, gününü yaşayan, geleceğe doğru uzanan değerleri içinde
yapıcı rol oynamasına yol açar. Temel bilimlerdeki matematiğin yerini sosyal ilimlerde tarih
yüklenmiştir. Bu ilimler doğruluk ve hakikatin teminatıdır. Sosyal ve siyasi ilimler tarihe
büyük ihtiyaç duyarlar. Sosyal ilimlerin geçirdiği evrelerin tarihleri de tarihin yöntemleri
kullanılarak yazılır.
Geçmişte önemli bir bilim dalı olan tarih, günümüzde de önemli bir bilimdir ve
gelecekte de önemli bir bilim dalı olacağı muhakkaktır.
B.ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER
*Tarihçi
*Tarih Öğretmeni
*Sanat Tarihçisi
*Sanat Tarihi Öğretmeni
*Arkeolog
*Hititolog
*Sümerolog
*Antropolog
*Halk Bilimci
*Bilgi ve Belge Yöneticisi
TARİHÇİ
Tanımı
Geçmişte olan olayların, nedenlerini, sebep sonuç ilişkilerini ve bugünkü olaylarla
bağlantısını araştırma bilgi ve becerisine sahip kişidir
Görevleri
Ø Geçmiş olayları, kurumları, düşünceleri ve insanları
betimlemek için geçmişe ait yayınlanmış ve
yayınlanmamış tüm yazılı kaynakları (kitabeleri,
mektupları, anı defterlerini, mahkeme kayıtlarını vb.)
titizlikle incelemek,
Ø Derlediği bilgileri, doğruluk ve ifade ettikleri anlam
bakımından değerlendirmek,
Ø Olayları oluş sırasına koymak ve aralarında sebepsonuç
ilişkisi kurmak,
Ø Bulgularını, gerçeğe bağlı kalarak, yansız bir tutumla
açık ve öz biçimde rapor etmek,
Ø Arkeolog gibi geçmişteki insan kültürleri ile ilgilenen
diğer araştırmacıların çalışmalarını incelemek.
TARİH ÖĞRETMENİ
Tanımı
Çalıştığı eğitim kurumunda, öğrencilere, tarih ile ilgili eğitim verme bilgi ve
becerisine sahip kişidir.
Görevleri
Ø Eğitim vereceği grubun düzeyine uygun bir çalışma
planı hazırlamak, bu planı uygulayarak öğrencilere
alanı ile ilgili bilgi ve beceri kazandırmak,
Ø Öğrencilerin başarılarını değerlendirmek, başarıyı
artırıcı önlemler almak,
Ø Alanı ile ilgili gelişmeleri izlemek, bunların öğretim
programlarına yansıtılması için ilgililere önerilerde
bulunmaktır.
SANAT TARİHÇİSİ
Tanımı
Türkiye’de ve dünyada yapılmış sanat eserlerini
kronolojik gelişme boyutlarında ve yöresel boyutlarda
inceleme, değerlendirme bilgi ve becerisine sahip kişidir.
Görevleri
Ø Resim, minyatür, mimarlık eserleri gibi sanat eserlerini değerlendirmek, ve
tanıtmak,
Ø Sanat sevgisinin gelişmesi amacıyla ve tarihi eser kaçakçılığına karşı halkı
bilgilendirmek için konferanslar vermek, yayınlar yapmak,
Ø Geçmiş devirlerden kalma sanat eserlerinin ortaya çıkarılmasına katkıda bulunmak,
Ø Müzeye gelen eserleri geliş yollarına göre sınıflandırmak, bunların kayıtlarını tutma
Ø Halka, uygun yer ve zamanlarda sunulmasını sağlamak.
SANAT TARİHİ ÖĞRETMENİ
Tanımı
Çalıştığı eğitim kurumunda, öğrencilere sanat
tarihi eğitimi verme bilgi ve becerisine sahip kişidir.
Görevleri
Ø Eğitim vereceği grubun düzeyine uygun bir
çalışma planı yapmak, kendisine ayrılan ders
saatlerinde bu planı uygulayarak öğrencilere alanı ile ilgili bilgi ve beceri
kazandırmak,
Ø Öğrencilerin başarılarını değerlendirmek, başarıyı artırıcı önlemler almak,
Ø Alanı ile ilgili gelişmeleri izlemek, bunların öğretim programlarına yansıtılması için
ilgililere önerilerde bulunmaktır.
ARKEOLOG
Tanımı
İnsanın dünya üzerinde görülmesinden Ortaçağa kadar geçen süreç içinde
insana ilişkin her türlü kalıntı ve buluntuyu, doğal çevre ile insan arasındaki ilişkileri, yüzey,
sualtı araştırmaları ve kazılarla ortaya çıkarma, inceleme, değerlendirme, koruma bilgi ve
becerisine sahip kişidir.
Görevleri
Ø Eski çağlardan günümüze kalmış toprak veya su
altındaki eserleri gün ışığına çıkarmak için
kazılar yapmak,
Ø Kazılardan elde edilen eserleri temizlemek,
Ø Parça eserlerin yapıştırılmasını (konservasyon),
bakım-onarım ve restorasyonunu yapmak,
Ø Eserlerin kaydını tutmak, korunmasını sağlamak
ve halkın bilgisine sunmak,
Ø Kültür ve Turizm Bakanlığında çalışması
durumunda; kazılarda gözlemci olarak
bulunmak,
Ø Korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarını saptamak ve kaydını tutmak, bunlara
yönelik koruma ve restorasyonlar konusunda kararlar çıkarılmasını sağlamak,
Ø Çevresindeki antik kentlerin (ören yerlerinin) belirli aralıklarla denetimini yapmak,
Ø Koleksiyoncuların denetimini yapmak (Müzelerde çalışanlar için ).
HİTİTOLOG
Tanımı
Çivi yazısını Eski Babil’den alarak yaygınlaştıran
Anadolu’nun göçmen kavmi Hititlerin yaklaşık M.Ö.1200-
1000 yılları arası kültür, edebiyat, din, tarih, sanat, hukuk
vb. kültür ürünleri konularını araştırma bilgi ve becerisine
sahip kişidir.
Görevleri
Ø Hititlerin kültür, edebiyat, din, tarih, sanat,
hukuk gibi kültür ürünlerini araştırmak.
SÜMEROLOG
Tanımı
M.Ö. 4000 yılının ortalarından İsa’nın doğumuna kadar olan sürede Önasya’da
oturmuş ve çivi yazısını kullanmış kavimleri araştırma bilgi ve becerisine sahip kişidir.
Görevleri
M.Ö. 4000 yılının ortalarından İsa’nın doğumuna kadar uzanan sürede Önasya’da
oturmuş ve çivi yazısını kullanmış kavimlerin dilleri, siyaset ve kültür tarihleri ile ilgili
konularda araştırma yapmaktır.
ANTROPOLOG
Tanımı
Antropolog (insanbilimci), evrenin ve dünyanın oluşumu; yaşamın başlangıcı ve
gelişimi; insanın biyolojik evrimi; ırkların doğuşu, yayılışı ve fiziksel özellikleri; toplumların
ve kültürlerin oluşumu, gelişimi, değişimi ve bu konularla ilgili tarih öncesi, tarihi ve güncel
tüm sorunlar üzerinde eğitim ve araştırma yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø İnsanın fiziksel özelliklerini metrik ve morfolojik yöntemlerle araştırmak;
toplumun genetik yapısını esas alarak, yaşayan insan gruplarının çeşitliliğinin
nedenlerini bulmaya çalışmak,
Ø İnsanın geçmişte ve bugün canlılar dünyasındaki yerini; primat (tüm maymun
türlerini ve insanı da içeren memeliler) takımı üyelerinin benzer yapısal
özellikleri açısından akrabalıklarını ve bunların tarih öncesinden ve tarih
devirlerinden kalan fosil örnekleriyle yakınlık derecelerini ve çevreleri ile
ilişkilerini uygulamalı bir biçimde incelemek.
Ø Geçmişte yaşamış ve çağımızda yaşamakta olan çeşitli toplumların ve bir
toplumda değişik alt kültürlerin yaşayışını incelemek, kültür-kişilik ilişkisini,
toplumsal değişmeyi belirleyen faktörleri ortaya çıkarmaya çalışmak.
Ø İlkel ya da uygar insan gruplarının başlangıcını, beden yapısını, özelliklerini, örf,
adet ve geleneklerini, dilini ve eserlerini, kısaca yaşama biçimini incelemek.
Ø Çalıştığı kurumda araştırma yapmak ya da araştırma bulgularının uygulamada
kullanılmasına yardımcı olmak.
HALKBİLİMCİ
Tanımı
Halkın geleneklerine dayalı maddi ve manevi (dil, edebiyat, hukuk, yönetim,
el sanatları, halk hekimliği vb.) bütün kültür öğelerini ve kültürler arasındaki benzerlikleri,
farklılıkları belirleyip, araştırma ve değerlendirme bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø Çeşitli sosyal gruplar arasında yaşayarak
onların gelenekleri, inançları, töreleri,
müzikleri, oyunları, edebi ürünleri, el
sanatları, halk hekimliği, mimari ve müzecilik
gibi konularda gözlemler yapmak,
Ø Bireysel ve grup halinde davranışlarını
yorumlayabilmek için, bazı gruplara ve
bireylere anket uygulamak,
Ø Sosyal grupların dinsel, siyasal, sosyolojik ve
psikolojik tutum ve davranış biçimlerini aile
yapısı, aile içi ilişkiler, akrabalık sistemleri,
toplumsal değerler, kentleşme ve toplumsal
değişim konularında araştırmalar yapmak
Ø Topladığı bütün verileri sınıflandırmak ve aralarında anlamlı ilişkiler kurmaya
çalışmak,
Ø Gözlemleri görsel veya işitsel bantlara kaydetmek,
Ø Gerek Türk kökenli toplulukların gerekirse komşu halk kültürlerinin gözden geçirilip
çeşitli benzerlikler ve farklılıkların belirlenmesiyle kültürler arası iletişim ve
etkileşim sorunlarının aydınlığa çıkarılmasına yardımcı olmak,
Ø Yazılı ve sözlü kaynaklardan toplanan bütün malzemeyi kitaplıklar, arşivler ve
müzelerde düzenli bir biçimde sınıflandırarak halkın hizmetine sunmak,
BİLGİ VE BELGE YÖNETİCİSİ
Tanımı
Geçmişteki yazılı ve görsel belgelerin korunması, bu bilgi ve belgelerin istenildiği
zaman ve istenilen biçimde sunumunun gerçekleştirilmesine yönelik çalışmaları yürütme ve
bu konularda eğitim ve araştırma yapma bilgi ve becerisine sahip kişidir.
Görevleri
Ø Belgeleri saklanmasını ve korunmasını sağlamak,
Ø İstenildiğinde bilgi ve belgelerin sunumunu yapmak,
Ø Arşivcilik, Kütüphanecilik, Dökümantasyon ve Enformasyon alanlarında eğitim ve
araştırma yapmak.
C. MESLEK ELEMANINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Yükseköğrenimini bu alanda yapmak isteyen bir öğrencinin;
*Üst düzeyde akademik ve sözel yeteneğe sahip,
*Tarih, coğrafya, güzel sanatlar, sosyoloji ve felsefeye ilgi duyan,
*Geniş bir kültüre sahip,
* İnceleme ve araştırma merakı olan,
* Sabırlı, dikkatli ve devamlı okumaktan bıkmayan,
*Bulgularını objektif olarak değerlendirebilen,
* Sosyal bilimlere ilgili ve bu alanda başarılı,
* Düşüncelerini başkalarına açık bir biçimde aktarabilen,
* İnsanlarla iyi iletişim kurabilen; sevecen, hoşgörülü, sabırlı,
* Kendini geliştirmeye istekli, coşkulu, yaratıcı,
* Uyarıcılar arasındaki farkları algılayabilme yeteneğine sahip,
*Analitik düşünme gücüne sahip bir kişi olması beklenir.
D.ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Tarihçi genellikle sakin bir ortamda, tek başına çalışır. Bazen araştırdığı konu ile
ilgili kişilerle görüşme yapar. Tarihi belgelere ulaşmak için zaman zaman tozlu ve loş
arşivlere girmesi gerekebilir.
Tarih öğretmeni, okulda görev yapar. Görevini genellikle ayakta yürütür.
Sanat tarihçileri genelde müzelerde, kapalı ve gürültüsüz ortamlarda; geçmiş
devirlerden kalma sanat eserlerinin ortaya çıkarılmasına katkı sırasında açık havada ve tozlu
ortamlarda çalışmaktadırlar.
Arkeologlar görevlerine göre değişik ortamlarda çalışırlar. Araştırma yapan
arkeologlar, çoğunlukla okuyarak, yazarak görev yaparlar, yaz aylarında kazı çalışmalarını
açık havada yürütürler. Müzelerde çalışanlar için çalışma ortamı temiz ve sessizdir. Bir
kazıda ilginç bir parçanın bulunması ve ait olduğu dönemin belirlenmesi uzun ve zahmetli
bir çaba sonucunda gerçekleşir ve bu durum kişiye büyük bir mutluluk verir. Arkeologlar,
eski çağ tarihçisi, heykeltıraş, mimar, topograf, teknik ressam, fotoğrafçı, epigraf (yazıt
okuyan kişi) gibi meslek elemanlarıyla sürekli iletişim halinde çalışırlar.
Halkbilimciler (folklorcular), araştırma yaparken, bizzat araştırma yapılan alanda
bulunurlar. Konusunun çeşitliliği nedeniyle her türlü ortamda bulunabilirler. Yapılan
araştırmaların sınıflandırılması ve değerlendirilmesi ile raporlaştırma işlemlerini büro
ortamında yaparlar.
Bilgi ve Belge Yöneticisi, belgelerle iç içe olduğu için çoğunlukla tozlu ve loş bir
ortamda çalışır.
E.İŞ BULMA İMKÂNLARI
Tarih bölümü mezunları; ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans
programını başarı ile tamamlayanlar, lise ve dengi okullarda Tarih Öğretmeni olabilirler.
Kütüphane, arşiv ve benzeri kuruluşlarda, özel araştırma merkezlerinde, vakıflarda,
müzelerde Kültür Bakanlığında araştırmacı olarak, üniversitelerde öğretim elemanı olarak,
gazetelerde yazar olarak çalışabilirler.
Tarih öğretmenliği bölümü mezunları; MEB’e bağlı okullarda (ilköğretim
okulları, liseler, meslek liseleri vb. ) çalışırlar. Bunun yanı sıra dershane ve benzeri
kuruluşlarda görev yaparlar.
Sanat Tarihi bölümü mezunları; Vakıflar Genel Müdürlüğü, MTA, Kültür ve
Turizm Bakanlığına bağlı kuruluşlar (müzeler), turizm kuruluşları gibi kurum ve
kuruluşlarda görev alabilirler. ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programını
başarı ile tamamlayanlar orta dereceli okullarda sanat tarihi öğretmenliği yapabilirler.
Arkeoloji bölümü mezunları; çalıştıkları kuruluşlar; üniversiteler (öğretim
görevlisi veya araştırmacı olarak), Müzeler ve Anıtlar Genel Müdürlüğü'ne bağlı çeşitli
müzeler, kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulları, özel müzeler, Vakıflar Genel
Müdürlüğü ve Maden Tetkik Arama Enstitüsüdür.
Antropoloji bölümü mezunlarının bir kısmı bazı kamu kuruluşlarında
yetiştirildikleri alanla ilgili görevler alabilirler. Örneğin, paleoantropoloji programı
mezunları MTA Tabiat Tarihi Müzesinde ve diğer müzelerin varsa doğa tarihi bölümlerinde;
sosyal antropoloji programı mezunları Orman, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Bayındırlık ve
İskân Bakanlığı, DPT, Kültür Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, TRT, Milli Folklor Enstitüsü
gibi kuruluşların kültür ve eğitim birimlerinde sosyal araştırmacı olarak görev
alabilmektedirler. Fizik antropoloji programı mezunları ise müzelerde olduğu kadar, orduda
giysi ve araçların, mimaride ev ve ev eşyalarının, endüstride araç ve gereçlerin, bunları
kullanacak kişilerin beden yapısına uygun olarak hazırlanmasında ve sporcuların beden
yapısına göre en başarılı olacakları dallara yöneltilmelerinde danışmanlık yapabilirler. Bu
bölüm mezunlarının alanlarında iş bulma olanağı kısıtlı olmakla birlikte son yıllarda Kültür
ve Turizm Bakanlığı bünyesinde antropolog görev almaktadır.
Hititoloji bölümü mezunları, öğrenim yaptıkları yükseköğretim kurumlarında,
müzelerde, turizm acentelerinde görev alabilirler.Çalışma alanları sınırlıdır.
Sümeroloji bölümü mezunları, daha çok öğrenim yaptıkları kurumlarında ve
müzelerde çalışabilirler. Çalışma alanları sınırlıdır.
Halk bilimi bölümden mezun olanlar, günümüzde, kendi branşlarıyla ilgili Kültür
ve Turizm Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi, ayrıca kitle
iletişim araçlarında (radyo, TV, basın-yayın) görev alabilirler. Kendi olanaklarıyla çeşitli
kuruluşların halkla ilişkiler, reklâm, pazarlama, gibi bölümlerinde çalışabilirler.
Bilgi ve Belge Yönetimi mezunları kamu ve özel sektöre bağlı çeşitli
kütüphanelerde, gazetelerde, arşivlerde, ve bilgi işlem merkezlerinde iş bulabilirler.
F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI
Tarihçiler için meslek eğitimi çeşitli üniversitelere bağlı fakültelerin “Tarih”
bölümünde verilmektedir. Tarih Bölümüne girebilmek için ÖSYM’nin sınavı’nda yeterli
“Sözel (SÖZ)” puan almak gereklidir. Bu mesleğin eğitimi çeşitli fakültelerin tarih
bölümlerinde 4 yıllık lisans programıyla verilmektedir. Bölümün amacı, ilkçağdan
başlayarak insanı etkilemiş olan tarihsel olayları, siyaset, ekonomi, din, sanat gibi olgularla
birlikte ele alarak öğretmektir. Lisans eğitimini tamamlayan kişiler üniversitelerde görev
almak isterlerse araştırma görevlisi olabilir, akademik kariyer yaparak meslekte
ilerleyebilirler.
Tarih Öğretmenleri; 5 yıllık lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır ve doktora
eğitimi alarak kariyerlerini yükseltebilirler, öğretim üyesi olabilirler.
Sanat Tarihi mesleğinin eğitimi çeşitli üniversitelere bağlı Fen- Edebiyat
fakültelerinin “Sanat Tarihi” bölümlerinde verilmektedir. Bu bölüme girebilmek için
Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) Sözel alanda yeterli (SÖZ) puanı almak gerekmektedir.
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde, Fen-Edebiyat ve Edebiyat Fakültelerinde, öğrenim
süresi 4 yıldır.
Arkeoloji mesleğinin eğitimi çeşitli üniversitelere bağlı fakültelerin “Arkeoloji”
bölümlerinde verilmektedir. Arkeologlar belirli alanlarda uzmanlaşabilirler. Bunlar; eski
tunç çağı eserleri, konservatör (yarım eserlerin yapıştırılması), sikke, arkaik dönem
heykeltıraşlığı, Helenistik çağ mimarisi, seramik, define vb. alanlardır. Bu bölümlere
girebilmek için ÖSYM'nin yaptığı sınavda yeterli “Sözel (SÖZ)” puanı almak
gerekmektedir. Mesleğin eğitim süresi 4 yıldır.
Antropoloji bölümünde öğretim süresi 4 yıldır.Antropoloji bölümünü bitirenlere
“Antropoloji Lisans Diploması” verilir ve diplomada öğrenim görülen program belirtilir.
Örneğin, Antropoloji Bölümü Paleoantropoloji Anabilim dalı gibi mezunlar, “Antropolog”
unvanı ile görev almaktadırlar.
Halk Bilimci mesleğinin eğitim süresi 4 yıldır. Mesleğin eğitimi üniversitelerin
“Halk Bilimi ve Türk Halk Bilimi” programlarında verilmektedir. Bu programda eğitim
görmek için Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) yeterli “Sözel (SÖZ)” puan almak gerekir.
Bilgi ve Belge Yönetimi; Arşivcilik, Kütüphanecilik, Dökümantasyon ve
Enformasyon bölümlerinin tek bölüm haline getirildiği bir yükseköğretim programıdır.
Bilgi ve Belge Yönetimi mesleğinin eğitimi çeşitli üniversitelere bağlı Fen- Edebiyat
fakültelerinin “Bilgi ve Belge Yönetimi ” bölümlerinde verilmektedir.
KAYNAK: http://www.megep.meb.gov.tr/
